De laatste dagen in Oeganda.....

Maandag 26 november

Vandaag lopen we weer eens door flinke plassen over het pad naar de afdeling.
Er zijn meerdere nieuwe leerlingen. Hier werken de leerlingen 3 maand op een afd. en gaan dan naar de volgende afdeling.
John is ziek, maar komt toch naar de afdeling?? Als ik vraag waarom geeft hij aan dat hij om toestemming moet vragen! Als ze ziek zijn krijgen ze ook hier wel doorbetaald.
Navraag over zwangerschapsverlof: Je werkt door totdat je gaat bevallen ( tenzij het niet gaat) en nadien heb je 2 maand verlof.

Werd er voorheen eigenlijk geen bed opgemaakt als er visite werd gelopen, vandaag gebeurd dat wel en worden er ook gelijk flinke stapels lakens gepakt ipv 4 of 5 stuks.
Als de visite al is begonnen zijn er zelfs leerlingen die nog op de andere zaal met de bedden bezig zijn. Ik denk toch dat dat mede door onze invloed komt.
Ook is het al gewoner geworden om gelijk na de visite met een paar medewerkers te beginnen met wond verbinden.
Waar ze echt nog veel meer rekening mee moeten houden is met de gevoelens/angsten van kinderen. Dus niet de verbandkar voor hun neus neerzetten en dan vervolgens bedenken dat je eerst pauze gaat nemen. Het zien van de verbandkar is genoeg om een kind angstig en verdrietig te laten worden.

Vandaag hebben we poppenkast poppen mee. Dit kennen de kleine kinderen blijkbaar niet. Als ik m’n vingers beweeg in de pop schrikken ze enorm en willen er niets meer van weten. Ook als de moeder van Ducas het zelf doet en uitlegt worden ze er niet vrolijk van. De slappe pop alleen is voldoende. Ik zie haar er zelfs om lachen.
Ducas krijgt nog kleertjes van Edith waar ze ontzettend blij mee is, wil ze gelijk aan. Dat was een week geleden onmogelijk geweest. Wat fantastisch toch!
Het goede nieuws is dat ze waarschijnlijk volgende week met ontslag mag. Ze is dan ook al opgenomen sinds 4 september.
Omdat het zo voorspoedig gaat met de genezing van de brandwonden van Ducas wil de moeder van Anna ook dat de wonden open gelaten worden. Ze krijgt het voordeel van de twijfel.
De moeder wil wel een adres van ons en wij wel van haar. Ze weet helaas haar adres niet, dat gaat ze aan haar man navragen.
Ik maak ook meerdere jongetjes erg blij met een piepklein autootje.
We nemen nog even een kijkje bij de kussens. Dat schiet goed op, bijna allemaal gereed voor gebruik.

Na de lunch gaan we voor de laatste keer naar Kisoro. We zijn nog maar net op pad of de hemel breekt open. Tot op de draad nat ondanks onze regencapes. We hebben uiteraard veel bekijks met deze capes en onze laarzen.
Ik moet nog beltegoed halen. De eigenaar neemt ons even apart. “ Because we are his friends”.
Hij wil graag dat wij hem in contact brengen met een goudsmid. Hij handelt ook in goud. Vorige keer vertelde hij nog een soort reisbureau te willen opzetten. De mensen pakken hier werkelijk alles aan om aan geld te komen. Helaas moeten we hem teleurstellen.
We gaan op jacht naar souvenirs en slagen daarin prima. Dan nog even naar de markt. Wat zijn we blij met onze laarzen. Het zijn vreselijke modderpaden waar we doorheen moeten om bij de lappen stof te komen.
Onderweg zien we dat ze met stokken iets aan het pletten zijn. Het blijkt zout te zijn( wit en zwart) dat ze uiteraard verkopen. Het zwarte zout lijkt wel modder met stukjes.
Langs de kant van de weg zitten kinderen en af en toe een volwassene met veel lege plastic flesjes die ze verkopen. Volgens mij zijn dit de allerarmste mensen. Vodden als kleding en verscholen onder een doek, zonder schoenen. Erbarmelijk!
Op de terugweg delen we nog zoveel mogelijk pennen.
Als we rond 18.15 uur terug zijn is onze kleding al weer aardig droog.
We maken weer heerlijke mattooke. Skypen nog even met thuis en rond 23.00 uur naar bed.

27-11-2012 dinsdag
Vanmorgen vroeg even apart genomen door een zuster. Moeder in ziekenhuis, ver weg, veel kosten en ook vervoer daar naar toe is duur. Tja…je voelt het al. Of ik kan bijdragen in de kosten. Daar moet ik even over nadenken. We hebben redelijk afgemeten geld voor de laatste dagen.

Het valt op dat in tegenstelling tot in het begin van ons verblijf, nu de meeste bedden wel worden opgemaakt. Ook het werken met 2 verbandkarren gaat al bijna vanzelf. Dat hebben we dan toch maar mooi bereikt. Helaas is methodisch denken niet hun sterkste kant. Regelmatig moet er gewacht worden omdat er spullen uit de store gehaald moeten worden.
Op de B ward maak ik een jongetje erg blij met een trainingsjasje en sportbroekje ( van Gijs geweest). Hij kan helaas geen Engels, maar zijn ogen glunderen.

Er is een leerling die puntjes moet laten aftekenen( van een andere afd?) Het gaat om wond verbinden. Ik vraag haar wat het allereerst is waar ze aan moet denken:handschoenen: Nee dus; eerst bedenken en dan verzamelen van de spullen die je nodig hebt. Ook daar kijken de anderen van op. Vervolgens doet ze alles zo goed als steriel; erg “over the top”.

Tijdens de break zien we leerling Immaculate: ze wil ons nog wat geven. Ik vraag haar gelijk welke van mijn oorbellen ze de mooiste vindt. Het zijn de “blink-blink” oorbellen. Die zijn dus voor haar.
Terug op de afdeling zie ik dat Jane wel oorbellen heeft gehad, maar blijkbaar niet draagt. Ze is ze kwijt. Ik haal ter plekke de paarse knopjes uit en maak ze schoon. Ze doet ze gelijk in en is helemaal trots. De andere ook maar schoongemaakt en in een gaasje voor Immaculate( student)
Ik geef nog een autootje aan een jongetje dat elke dag met zijn broertje ( 2 maand)op de rug loopt: zijn moeder is ernstig ziek en zal niet lang meer leven. Hij rent weg met het autootje: even een gelukkig moment voor hem.
Ook een leerling wil os heel graag morgen even privé spreken: benieuwd waar het over gaat.
We geven Charles, de portier, vandaag een sleutelhanger: een kleine gorilla. Hij pakt het niet uit. Wil dat liever doen als hij alleen is. Een poos later heeft hij het aan de sleutelbos en is er trots op. Zoals wel vaker, de afgelopen weken, bedankt hij ons voor wat we allemaal voor patiënten, medewerkers en het ziekenhuis doen. God zal over ons waken.
We filmen de afdeling en het terrein (mijn flimpje zat in tasje van gestolen camera)
In de wasserij, waar het lunch time is liggen er twee medewerkers te “knorren” en een stel anderen is aan het kaarten. Dit werkt uiteraard flink op onze lachspieren.
We komen nog een meisje en een vrouw tegen met wat langer haar. Die zijn voor mij: ze krijgen meerdere knipjes en elastiekjes. Ik ben uiteraard niet van plan ze weer mee te nemen naar Nederland.
Van Immaculate( leerling) krijgen we allebei een eigengemaakt mandje van raffia, met een geschreven briefje. Hierin bedankt ze ons o.a voor de fijne tijd die we haar hebben bezorgd en voor alles wat we voor het ziekenhuis hebben gedaan. Ze is blij en dankbaar voor de oorbelletjes.
Vanmiddag overlegd of we mogelijk met twee andere vrijwilligers met een auto van het ziekenhuis naar Kigali kunnen. Helaas, er zit een regerings kentekenplaat op en daarmee mag je de grens niet over.
Eind van de middag gaat de stroom er weer eens af en helaas hebben we ook geen internet en telefoonverbinding zowel in huis als bij het administratie blok.
We vermaken ons ’s avonds met lezen en scrabble.

28-11-2012 woensdag

Vanmorgen de laatst docters round waarbij ik aanwezig ben. Ik ben aan het aftellen en ook al van meerdere mensen afscheid aan het nemen. Het is fijn om naar huis te gaan, maar vreemd om al deze mensen te verlaten waar ik 8 weken mee heb samengewerkt. Ik hoop oprecht over een paar jaar nog eens terug te gaan naar deze omgeving: vakantie wellicht?
Ik stop redelijk stiekem een klein bedrag in de hand van de nachtzuster
We hebben vandaag het adres van de moeder van Ducas gekregen. Ze dachten overigens vanmorgen dat ze met ontslag zou gaan. De vader was er al om haar te halen. Dit misverstand is snel uit de wereld geholpen. Ducas loopt nu echt een beetje rond te scharrelen over zaal.
Voor Anna is het nog even doorbijten. Haar wonden moeten nog steeds worden gedaan. Ze wordt niet verbonden, maar de zalf moet er wel elke dag afgehaald en weer opgebracht worden. Ze vecht als een leeuwin en is erg verdrietig. Ik merk wel dat ze daarna minder afgemat is dan voorheen.
Ik loop met de poppenkast poppen langs meerdere kinderen die wat ouder zijn. Ze mogen er 1 kiezen. Helemaal geweldig. Ik geef ze gelijk “instructie” hoe ze er mee kunnen spelen. Ook het jongetje van de interne afdeling die hier hele dagen met zijn broertje ( baby)op de rug rondloopt breng ik er 1. Hij glundert ervan.
John is vandaag weer beter. Hij blijkt wel aan de antibiotica en is op malaria getest. Met anti biotica zijn ze hier erg scheutig en uiteraard altijd bedacht op malaria. We wisselen e mail adressen uit.
Het visite lopen gaat als “vanouds” We lopen welgeteld met 16 personen!!!. Ik zorg samen met een leerling dat de wonden open liggen. Je loopt elkaar werkelijk in de weg met zoveel mensen.
Ook vandaag is er weer eigen initiatief om te starten met 2 karren voor wondbehandeling.

Jane is nog steeds erg blij met haar oorbelletjes.
Ik geef beide wounddressers een regenjasje,fietszadelbeschermer en kurkentrekker/flesopener.
Dat zijn echt twee geweldige lieve knapen. Die hebben ook een plakje in mijn hart.

Dan willen we toch nog een paar dames uit bed helpen om te oefenen met okselkrukken.
De stevige dame moet even uitrusten. Dat komt toevallig goed uit: ter plekke wordt op zaal haar gips opengemaakt omdat ze er zo’n last van heeft. Alle patiënten kijken vol belangstelling mee. Dan zit onze dienst er weer op.
Nog even naar de shop van mamma Precious een batterijtje voor mijn verplk. horloge halen. Ze blijken ernstig over datum. Gelukkig nog 1 die lijkt te werken.( de rest van de over datum batterijen gaat gewoon weer terug op het schap) Ik neem afscheid van haar en geef haar wat elastiekjes voor haar dochtertje

Vandaag wil een leerling ons nog even spreken. Hij spreekt zijn bewondering voor ons uit en vooral naar Edith die hem paracetamol heeft gegeven toen hij zich echt niet goed voelde. Hij komt uit een zeer arm gezin van 9 kinderen. Door sponsoring heeft hij zijn opleiding op middelbare school kunnen afmaken. Ook nu wordt hij gesponsord. Hij wil ons deelgenoot maken dat hij het soms erg zwaar heeft, zich depressief voelt. (vanwege zijn verleden) Aan de andere kant is hij dankbaar dat hij deze opleiding kan doen. Ik ben onder de indruk!
Op terugweg spreekt Fred ons nog even aan. Dat we goed bezig waren met die oude dames. Terugkijkend op ons verblijf ziet hij wel dat er wat zaken veranderd zijn, maar dat het een kwetsbaar geheel is, nog niet stabiel genoeg. Hij hoopt dat er volgend jaar weer verplk. kunnen komen.
Als we rond lunchtijd thuis komen komt ons de heerlijke geur van cake tegemoet. Scontina is bijna klaar. De cake is voor de koffiebreak waar alle artsen en afd. hoofden samenzijn.
Ze luncht met ons mee.
Dan gaan we haar even in het zonnetje zetten. Ze past een paar broeken en shirts. Ze heeft voor het eerst een broek aan en moet er zelf vreselijk om lachen. Als ze naar huis gaat trekt ze toch haar rok weer aan. Pantoffels wil ze wel, maar als ik begrijp dat ze leven op een klei/zandvloer dan lijkt me dat niet zo’n goed idee. Ze is erg blij met de kleren.
Van haar horen we dat het inderdaad niet vreemd is dat jongetjes tot ongeveer 5 jaar meisjeskleding dragen. Het heeft niet te maken met armoede, maar omdat de moeders dat gewoon leuk vinden. Tja, dat zijn nog eens cultuurverschillen.

Daarna gaan we zelf aan het bakken: koekjes voor de afdeling.
Nog even naar mamma Prescious voor suiker. Ze laat me trots haar dochtertje zien met alle elastiekjes en knipjes.
Robert, onze driver naar Kigali, komt op ons verzoek langs omdat we zeker willen weten dat alle koffers passen. We zijn met 5 volle koffers gekomen en hebben nu 3 lege koffers en 2 met wat eigen spullen. Gelukkig past alles en kunnen we prima zitten.

29-11-2012 donderdag

Vandaag de allerlaatste dag op de afdeling. We komen onderweg, zoals meestal( kerkdienst), de non tegen die we de beloofde sokken geven. Ze is ontzettend blij; dat zijn haar medicijnen voor de diabetes. Ze vindt het jammer dat we niet meer langs zijn geweest.
Op de afdeling geven we aan dat we graag om 10.15 samen willen zijn om afscheid van de afd. te nemen. We doen onze dagelijkse bezigheden van de afd

Ik geef een paar kinderen nog poppenkast poppen met instructie uiteraard. Het is grappig om te zien hoe verbaasd ze daar op reageren.
Ook de elastiekjes raak ik langzaam maar zeker kwijt. Anna doet er wat om haar pols en Ducas doet de knipjes aan de broek.

Tijdens de break zijn ze er bijna allemaal. Ze zijn verbaasd over de wegwerpbekertjes die ze dan ook allemaal bewaren. De koekjes vallen in de smaak. Uiteraard zijn we ook de cleaners en Charles de portier niet vergeten. We geven ze onze laatste pennen en laten koekjes en pennen achter voor degene die vrij zijn. Wisselen een paar mailadressen uit.
Immaculate die eigenlijk dienst zou hebben komt nog even langs. Ze had gisteren gehoord dat ze vandaag naar Kampala moest ivm een cursus. Nou ja zeg!! Daar hoef je in onze cultuur niet mee aan te komen. Ze is heel blij met het verplk. horloge. Ik bedank haar ook omdat ze me de eerste week zo hartelijk heeft ontvangen en wegwijs heeft gemaakt.
De nachtdienst wilde ook nog komen, op ons dringende advies en met de belofte wat voor hen te bewaren zijn ze gelukkig in bed gebleven.
Ik laat nog een versierd doosje achter met onze namen en doe daar de type-ex in die ze dagelijks gebruiken.
Dan met de cake naar de peace room om alle artsen gedag te zeggen. Ook hier nemen we de bedankjes in ontvangst.
De cake voor Pontius en Jerome zetten we op hun bureau.
Nog even wat werkzaamheden op de afd. afronden.
Het meisje dat ik gisteren een poppenkastpop heb gegeven heeft die heel schattig op haar rug gebonden.

Het afscheid van de oudere dames is vrolijk. Ze zeggen van alles, maar ik begrijp er niets van. Ze snappen wel dat ik voor het laatst ben. Ook de enige man die al bijna 3 maand in tractie ligt groet ik nog even.
Dan alle medewerkers: het is toch best lastig, tegenstrijdig. De meesten zijn zo ontezettend lief en bescheiden.
Jackson en Laurens krijgen uiteraard een dikke vette knuffel. Die hebben een plekje in mijn hart. Wat een gezellig stel en tevens betrokken bij de afd.
Laurens wil ons nog even spreken en neemt ons apart. Namens JP en de afd. bedankt hij ons voor alles wat we hebben gedaan. Of we nog tips hebben voor de speelkamer. Ik geef gelijk aan dat hij moet zorgen dat de piano verwijderd wordt. Ook moet hij, al is het maar een ½ uur per dag daar met kinderen naar toe gaan. Dan voelen ze zich mogelijk even niet of minder ziek. Afleiding is goed voor ze.
Hij geeft aan dat hij graag verder wil studeren, over wonden/wondbehandeing. Helaas heeft hij niet genoeg geld. We adviseren hem te sparen.
Nog even naar Anna, Ducas en de moeders. Dat is toch wel wat emotioneel. De moeder van Anna wil nog dat Edith even met haar oudste praat. De reden ontgaat ons. Omdat ze geen tegoed meer heeft verblijft dat. We geven ze allemaal een dikke knuffel en de kids krijgen een dikke zoen. Aan deze twee meisjes en moeders zal ik beslist nog vaak denken. Wat een afschuwelijke tijd voor de kinderen en een enorme opgaaf voor de ouders!

Buiten komen we Teddy tegen die ons afscheid heeft gemist, jammer maar helaas.
Dan is het dus echt de laatste wandeling over ons pad naar huis.

John komt nog een brief brengen voor dr. Robert en Carolyne en we kletsen even hoe hij 5 jaar geleden is verpleegd in Kisoro Hospital( regerings ziekenhuis) en uiteindelijk in St. Francis is gekomen. Dat is zijn redding geweest.
Tot onze grote verrassing komt ook Agnes nog even om afscheid te nemen en de klompen van Edith in ontvangst t nemen.

Zowaar schijn het zonnetje en genieten we daar nog even van. We hebben begrepen dat het in Nl. erg koud is en het weekend kan gaan vriezen.
Er komt plots een vrouw met een kind dwars door de tuin. Ze heeft een groot pak op haar hoofd: of we ook kleren willen kopen?! Wegwezen!!
Vanavond nemen we afscheid van de andere Nederlandse arts ass.die komen eten.
Dit is het laatste verslag vanuit Oeganda.
Morgen vertrekken we om 13.30 met een taxi en vliegen om 20.25 Oegandese tijd om in de ochtend in Dusseldorf te landen.

Het was hier fantastisch!!!